Pierwsze skojarzenia? Lekkość, miękkość i delikatność. A przy tym ekskluzywność. Co stoi za tym poczuciem wyjątkowości i dlaczego kaszmir aż tak nas zachwyca?
Co to jest kaszmir i z czego powstaje?
To bardzo miękka i ciepła tkanina pozyskiwana z runa nie owiec, jak mogłoby się wydawać, ale kóz kaszmirskich żyjących w górach na wysokościach 3000 – 5000 metrów, głównie w Chinach, Mongolii, Iranie, Afganistanie, Turcji i na południu Rosji. Temperatury na górskich zboczach spadają do -30°C, a nawet -40°C. To właśnie te ekstremalne warunki pogodowe wpłynęły na specyfikę budowy i porost sierści, która składa się z dwóch zupełnie różnych warstw:
- zewnętrznej, w postaci długich, sztywnych i raczej szorstkich włosów, których głównym zadaniem jest ochrona zwierzęcia przed silnym wiatrem
- wewnętrznej, stanowiącej formę miękkiego puchu, który zapewnia odpowiednią temperaturę ciała i chroni przed mrozem.
Jak powstaje kaszmir?
Odzieży nie wytwarza się z zewnętrznego owłosienia kóz, ale właśnie z tej wyjątkowo delikatnej sierści pod nim. Włókna można zbierać jedynie raz w roku, na początku wiosny, kiedy kozy kaszmirskie rozpoczynają proces linienia. Tradycyjnie kaszmirowa wełna była pozyskiwana z kamieni i krzaków, gdzie pozostawiały ją ocierające się o nią kozy w celu zgubienia ciepłej sierści. Obecnie wełna kaszmirowa używana do produkcji odzieży pochodzi z farm hodowlanych. Co ważne farmy te muszą być zlokalizowane na terenach wysokogórskich, aby kozy kaszmirskie mogły wytworzyć spodnią część sierści.
Nie powiodły się próby hodowli w celu pozyskania wełny kaszmirowej w niższych partiach gór – łagodniejsze warunki pogodowe i wyższe temperatury nie sprzyjają wytworzeniu ciepłej puchowej kołderki. Specyfika hodowli wpływa na ich ograniczoną liczbę.
Istotną różnicą pomiędzy wełną owczą a kaszmirową jest sposób jej pozyskiwania – wełnę owczą otrzymujemy poprzez strzyżenie, a wełnę kaszmirową poprzez wyczesywanie.
Jak pozyskuje się wełnę z kóz kaszmirskich?
Samo wyczesywanie z kolei może przebiegać dwojako. Pierwszym sposobem jest czesanie bardzo młodych kóz kaszmirskich, jednak w takim przypadku można uzyskać jedynie około 30 gram najdelikatniejszego puchu o grubości nawet 11 mikronów. W drugim przypadku puch można pozyskać od zwierząt starszych, jednak wtedy możliwe jest wykorzystanie do produkcji jedynie wełny z sierści z podbrzusza kozy, z której otrzymuje się kaszmir o wyróżniającym się białym odcieniu o grubości do 14 mikrometrów. Sierść pozyskiwana z boków i grzbietu nie jest już tak szlachetna, ma ciemniejszy kolor, a grubość włókna wynosi od 16-18 mikrometrów. Wyczesując dorosłe kozy możemy otrzymać ok 200 gram puchu.
Biorąc pod uwagę, że proces czesania odbywa się jedynie wiosną, pozyskany puch stanowi tym samym całą produkcję roczną. Dla porównania owca daje rocznie około 3 kilogramów wełny. Dodatkowo jedynie połowa pozyskanego puchu będzie nadawała się do wykorzystania podczas produkcji. Z kolei do wytworzenia jednego swetra ze 100% kaszmiru potrzebne jest około 400 gram puchu, a szala około 150 gram. Oznacza to w przeliczeniu, że do produkcji szala potrzebujemy puchu od 1-2 kóz, a swetra 4-5. To właśnie ograniczona ilość surowca powoduje, iż cena produktów z kaszmiru jest tak wysoka.
Dlaczego z pozyskanego puchu jedynie połowa zostanie wykorzystana do produkcji?
Przetworzenie go wymaga sporo pracy i doświadczenia. Najlepszymi producentami kaszmiru wbrew pozorom nie są Chiny czy Mongolia, które dostarczają jedynie puchu potrzebnego do produkcji tej wełny. Czołowymi producentami kaszmiru są Włochy, Wielka Brytania oraz Japonia.
Kaszmir jest niezwykle miękki i podczas całego procesu obróbki musi być traktowany niezwykle delikatnie. "Mimo częściowej automatyzacji produkcji proces obróbki kaszmiru jest określany jako rzemieślniczy, wymagający odpowiedniej wiedzy, techniki i warsztatu" – mówi Massimo Menchi, właściciel włoskiej fabryki tkanin Menchi Tessuti. Jakość kaszmiru określana jest na podstawie jego delikatności i długości. Czysty kaszmir jest pozyskiwany w trzech kolorach, białym – uważanym za najcenniejszy, jasno szarym i ciemno brązowym, ale może być barwiony na każdy kolor.
Właściwości i zalety kaszmiru
Dzięki szczególnym warunkom hodowli kóz oraz specyfice pozyskiwania włókna kaszmir charakteryzują:
- wyjątkowa miękkość i lekkość, puch kaszmirowy jest sześciokrotnie cieńszy od ludzkiego włosa;
- sprężystość i elastyczność – dzianiny i tkaniny kaszmirowe są odporne na zagniecenia i odkształcenia;
- właściwości samoczyszczące i antyalergiczne -kaszmir nie sprzyja wnikaniu roztoczy, pasożytów, kurzu i przykrych zapachów;
- hydrofobowość - włókno odpycha cząsteczki wody, co zapobiega zawilgoceniu tkaniny i wpływa na jego szybsze wysychanie w porównaniu z innymi tkaninami;
- wysokie właściwości cieplne – kaszmir jest osiem razy cieplejszy od wełny owczej;
- wytrzymałość – przy właściwej pielęgnacji jest to tkanina prawie niezniszczalna.
Najlepsze produkty z wełny kaszmirowej - czyli jakie?
Jakie produkty są wyrabiane z wełny kaszmirowej? W przypadku tkaniny z kaszmiru lub z domieszkami kaszmiru są to głównie płaszcze i żakiety, zaś jeśli chodzi o dzianiny – swetry, bluzki i dodatki typu czapki czy szale.
"Wełniane płaszcze dodatkowo często wykańczane są efektem zibellino" – dodaje Massimo Menchi. Jest on uzyskiwany podczas specjalnego procesu, opartego na technikach sprzed wieków, który polega na specjalnym czesaniu tkaniny główkami ostu. Tkaniny poddane temu procesowi oprócz wspaniałego, charakterystycznego marszczenia przypominającego efekt wody zyskują trójwymiarowość potęgującą dodatkowo miękkość i delikatność kaszmiru.
Ile kosztuje kaszmir?
W ostatnich latach obserwujemy rosnącą popularność kaszmiru, która dodatkowo wpływa na cenę włókna. Ograniczona podaż spowodowana szczególnymi warunkami pozyskiwania dodatkowo wpływa na jego cenę. Mimo popularności kaszmir stanowi zaledwie 0,5% światowej produkcji wełny, dlatego najprawdopodobniej pozostanie rzadką i cenną tkaniną naturalną.
